Độc quyền là gì và ví dụ
Khái niệm độc quyền
Độc quyền là trạng thái thị trường chỉ có một nhà cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ, không có sự gia nhập của đối thủ và không có sản phẩm thay thế gần gũi. Độc quyền thường được xem như thị trường không cạnh tranh, nơi doanh nghiệp có toàn quyền kiểm soát giá cả để tạo lợi nhuận tối đa.
Trong tiếng Anh, độc quyền là “Monopoly,” xuất phát từ tiếng Hy Lạp, trong đó “Monos” nghĩa là “Một” và “Polein” nghĩa là “Bán”.
Ví dụ về độc quyền tại Việt Nam
- Tổng công ty điện lực Việt Nam (EVN) nắm giữ hệ thống truyền tải điện. Các công ty khác muốn kinh doanh trong lĩnh vực này đều phải phụ thuộc vào EVN.
- Theo Điều 4 Nghị định 94/2017/NĐ-CP, Nhà nước độc quyền 20 loại hàng hóa, dịch vụ, như: vàng miếng, hệ thống điện quốc gia, xổ số kiến thiết, tiền, thuốc lá điếu, xì gà…
Nguyên nhân hình thành độc quyền
- Kiểm soát yếu tố đầu vào: Doanh nghiệp mạnh thâu tóm những doanh nghiệp yếu kém, kiểm soát nguồn lực then chốt.
- Chính phủ nhượng quyền: Nhà nước kiểm soát độc quyền đối với các lĩnh vực nhất định.
- Luật bản quyền: Bảo vệ phát minh, sáng chế và sở hữu trí tuệ, tạo ra thị trường độc quyền trong thời gian nhất định.
- Độc quyền tự nhiên: Doanh nghiệp có quy mô lớn có thể hạ giá sản phẩm, ngăn cản đối thủ mới tham gia thị trường.
Biện pháp kiểm soát độc quyền theo luật cạnh tranh
- Tạo lập thị trường cạnh tranh lành mạnh, minh bạch.
- Đảm bảo quyền tự do cạnh tranh cho doanh nghiệp.
- Tăng cường giám sát và quản lý cạnh tranh.
- Cải cách quy trình, thủ tục hành chính để doanh nghiệp dễ tham gia thị trường.
Các ngành nhà nước độc quyền tại Việt Nam
Danh sách 20 ngành độc quyền theo Nghị định 94/2017/NĐ-CP bao gồm:
|
STT |
Hàng hóa/Dịch vụ |
Hoạt động thương mại độc quyền nhà nước |
Địa bàn |
|
1 |
Hàng hóa, dịch vụ phục vụ mục đích quốc phòng, an ninh | Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Công an hướng dẫn thực hiện cụ thể | Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Công an hướng dẫn thực hiện cụ thể |
|
2 |
Vật liệu nổ công nghiệp | Sản xuất, mua, bán, xuất khẩu, nhập khẩu, tạm nhập, tái xuất, vận chuyển quá cảnh | Toàn bộ lãnh thổ Việt Nam |
|
3 |
Vàng miếng | Sản xuất | Toàn bộ lãnh thổ Việt Nam |
|
4 |
Vàng nguyên liệu | Xuất khẩu và nhập khẩu để sản xuất vàng miếng | Toàn bộ lãnh thổ Việt Nam |
|
5 |
Xổ số kiến thiết | Phát hành | Toàn bộ lãnh thổ Việt Nam |
|
6 |
Thuốc lá điếu, xì gà | Nhập khẩu (trừ trường hợp nhập khẩu để kinh doanh bán hàng miễn thuế) | Toàn bộ lãnh thổ Việt Nam |
|
7 |
Hoạt động dự trữ quốc gia | Quản lý, nhập khẩu, xuất khẩu, mua, bán, bảo quản, bảo vệ hàng hóa thuộc Danh mục dự trữ quốc gia. | Toàn bộ lãnh thổ Việt Nam |
|
8 |
Tiền | In, đúc | Toàn bộ lãnh thổ Việt Nam |
|
9 |
Tem bưu chính Việt Nam | Phát hành | Toàn bộ lãnh thổ Việt Nam |
|
10 |
Pháo hoa và các dịch vụ liên quan đến pháo hoa | Sản xuất, xuất khẩu, nhập khẩu, mua, bán, vận chuyển, tàng trữ | Toàn bộ lãnh thổ Việt Nam |
|
11 |
Hệ thống điện quốc gia | Truyền tải, điều độ | Toàn bộ lãnh thổ Việt Nam |
| Thủy điện đa mục tiêu và điện hạt nhân có ý nghĩa đặc biệt quan trọng về kinh tế – xã hội | Xây dựng và vận hành | Toàn bộ lãnh thổ Việt Nam | |
|
12 |
Dịch vụ công ích bảo đảm an toàn hàng hải | – Vận hành hệ thống đèn biển;
– Vận hành hệ thống luồng hàng hải công cộng. |
Toàn bộ lãnh thổ Việt Nam |
|
13 |
Dịch vụ công ích thông tin duyên hải | Quản lý, vận hành khai thác hệ thống đài thông tin duyên hải | Toàn bộ lãnh thổ Việt Nam |
|
14. |
Bảo đảm hoạt động bay | – Dịch vụ không lưu;
– Dịch vụ thông báo tin tức hàng không; – Dịch vụ tìm kiếm, cứu nạn |
Toàn bộ lãnh thổ Việt Nam |
|
15. |
Hệ thống kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia, đường sắt đô thị do Nhà nước đầu tư | Quản lý, khai thác hệ thống kết cấu hạ tầng đường sắt; không bao gồm bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt | Toàn bộ lãnh thổ Việt Nam |
|
16. |
Hệ thống công trình thủy lợi, thủy nông liên tỉnh, liên huyện; kè biển | Quản lý, khai thác trong trường hợp giao kế hoạch | Toàn bộ lãnh thổ Việt Nam |
|
17. |
Dịch vụ lâm nghiệp tại rừng đặc dụng | Cung ứng (trừ khu rừng bảo vệ cảnh quan được Nhà nước cho tổ chức kinh tế thuê để bảo vệ và phát triển rừng, kết hợp kinh doanh cảnh quan, nghỉ dưỡng, du lịch sinh thái – môi trường) | Toàn bộ lãnh thổ Việt Nam |
|
18. |
Xuất bản phẩm | Xuất bản (không bao gồm hoạt động in và phát hành) | Toàn bộ lãnh thổ Việt Nam |
|
19. |
Mạng bưu chính công cộng | Quản lý, duy trì, khai thác | Toàn bộ lãnh thổ Việt Nam |
|
20. |
Dịch vụ công ích trong hoạt động phát hành báo chí | Cung ứng | Toàn bộ lãnh thổ Việt Nam |
QUÝ KHÁCH VUI LÒNG LIÊN HỆ VIỆT LUẬT ĐỂ ĐƯỢC TƯ VẤN CHI TIẾT:
Tòa nhà Số 2 Hoa Phượng, Phường 2, Quận Phú Nhuận, TP.HCM
Điện thoại: 028.7777.5678 (30 lines)
Hotline: 0934 234 777 (Ms Sương) – 0936 234 777 (Mr Mẫn)
Gửi thư tư vấn hoặc yêu cầu dịch vụ qua email: [email protected]